TỪ BỤC GIẢNG ĐẾN VĂN ĐÀN

                                        Trần Hữu Tá

Kính thưa quí thầy cô cùng các em học sinh thân mến. Trong buổi giới thiệu sách tháng 11 này, thư viện xin gửi đến quí Thầy cô cùng các em học sinh cuốn sách TỪ BỤC GIẢNG ĐẾN VĂN ĐÀN của phó giáo sư – tiến sĩ Trần Hữu Tá. Sách gồm 320 trang do nhà xuất bản Trẻ ấn hành năm 2015.

Cuốn sách là khắc họa chân dung của 25 nhà giáo tiếng tăm. Nhiều giáo sư thuộc “thế hệ vàng” của nền tri thức ViệtNam– Họ là những nhà giáo thuở sơ khai của nền tân học, gây dựng nền giáo dục sư phạm mới hay các học giả cho đến những nhà sư phạm đầu ngành của nền giáo dục nước ta.

Trọn đời là nhà giáo dạy văn nhà nghiên cứu và phê bình văn học, tác giả đã nhiều lần chia sẻ với học trò, đồng nghiệp và độc giả những ấn tượng, cảm xúc và suy nghĩ của bản thân mình về những người thầy giáo “từ bục giảng bước ra văn đàn”, những người trên tư chất nhà giáo mà khẳng định bản lĩnh của mình trong đời sống văn học, và với tư chất nhà văn mà nâng cao phẩm cách của mình trên cương vị nhà giáo. Cuốn sách  là kết quả của mối quan tâm bền bỉ được ấp ủ 10 năm bởi một nhà giáo tâm huyết về những người thầy mà ông trân trọng.

Nét chung nhất của những bài viết trong tập sách này là sự kết hợp văn phong khoa học và nghệ thuật khắc họa chân dung. Là ngòi bút cẩn trọng khi viết chuyên khảo và sách giáo khoa, Trần Hữu Tá không nói về tác gia, tác phẩm mà tách khỏi tiểu sử cá nhân và bối cảnh lịch sử. Những chi tiết đời tư và sự kiện xã hội đan xen với nhau được tác giả chọn lọc và cân nhắc khi đưa vào bài viết để làm rõ nhân cách và tính cách của từng thầy giáo. Hầu hết nhà giáo - văn nhân trong sách đều từng sống qua hai chế độ, cách ứng xử của họ là một bài học, hơn nữa là một nghệ thuật để lại cho đời sau, mỗi người đều có một nét riêng cho hậu thế soi mình.

Không chỉ Trương Vĩnh Ký, Đào Duy Anh, Nghiêm Toản v..v mà cả Trần Văn Giàu, Vũ Đình Hòe, Nguyễn Đình Đầu.. đều có những bước ngoặc khó khăn trong cuộc đời hoạt động không thể lý giải một chiều. Điều quan trọng là họ đã gặp nhau trong chí hướng phụng sự dân tộc, trước hết và trên hết về văn hóa và giáo dục, với tinh thần độc lập của người tri thức.

Hoàn cảnh xã hội và đời riêng của từng Thầy giáo cách xa nhau biết bao, nhưng tất cả đều để lại cho đời những tấm gương sáng về ý chí tự học, vượt qua gian khổ, vượt cả những rào cản, định kiến để nói lên tiếng nói trung thực của người trí thức trên bục giảng và trên văn đàn. Có thể nói chất lý tưởng trong nghề giáo và chất thẩm mỹ trong nghề văn đã cộng hưởng với nhau, tạo nên gương mặt tinh thần của từng nhà giáo.

Tình cảm sâu nặng, liên kết giữa các nhà giáo của được thể hiện trong cuốn sách này như tình nghĩa của Vũ Đình Hòe, Nguyễn Lương Ngọc dành cho Đoàn Phú Tứ, Nghiêm Toản – những người bạn một thời cách xa về danh phận và cách trở về giao tiếp. Ba mươi năm sống ở miền Nam giúp cho những trang viết của tác giả về Giản Chi, Nguyễn Văn Xuân, Võ Hồng, Nguyễn Đình Đầu, Phạm Thế Ngũ, Thẩm Thệ Hà.. có sự ấm áp, gần gũi của người đồng cảm.

Có lẽ chính những bài viết về các đồng nghiệp bao năm chia sẻ ngọt bùi càng cho thấy rõ một phương diện của ngòi bút Trần Hữu Tá: qua khắc học chân dung người thầy mà làm toát lên thần thái của một văn nhân. Đó là Huỳnh Lý với cái bếp dầu hôi làm bằng ống bơ quây bên bè bạn, là Nguyễn Đăng Mạnh với chiếc mũ lá cũ kỹ và gói trà Thái Nguyên bị khám xét dọc đường, là Văn Tâm với những bức tranh và đồ gốm cổ đổi bằng tem phiếu thực phẩm gia đình…Rồi sẽ có những lớp thầy giáo – nhà văn khác đến thay thế những người đã qua. Phong thái trong đời và trong văn của thế hệ trước không nên được lặp lại và cũng không thể lặp lại.

Qua sách ta có thể cảm nhận được tác giả đã thông thuộc hết tính nết của những người thầy, người bạn từng sinh hoạt ở cùng một khoa, tổ bộ môn, trong lòng thủ đô hay giữa làng quê nghèo khi sơ tán, Trần Hữu Ta lưu giữ cho chúng ta hình ảnh và những kỷ niệm về những nhà giáo thanh bạch đã một thời làm chứng rằng phẩm giá con người có thể đứng cao hơn hoàn cảnh.

“Từ bục giảng đến văn đàn” là một cuốn sách hay cũng là món quà tinh thần ý nghĩa mà Thư viện muốn gửi đến trong mùa Tri ân năm nay!

Xin trân trọng giới thiệu. Xin kính mời quí thầy cô và các bạn đón đọc tại thư viện trường chúng ta. Xin cảm ơnquí thầy cô và các em đã chú ý lắng nghe!